Vandaag herdenken we de mensen die we verloren in de laatste periode dat ons land niet vrij was en zijn we dankbaar dat dit al zo lang geleden is. Ook staan we stil bij slachtoffers van oorlogen, gewapende conflicten en vredesacties in deze tijd, waar ons land bij betrokken was of is. Naast deze landgenoten willen wij in het bijzonder ook de burgers uit andere landen herdenken, die hun leven gaven voor onze vrijheid.
6 Juni 1944 staat in de geschiedenis beschreven als D-day, de landing van de geallieerde troepen in Normandië, het begin van het verdrijven van de Duitse bezetter. Het begin ook van leven in vrijheid. Nu al weer 75 jaar geleden. De media besteden hier al jaren, rond deze tijd van het jaar, veel aandacht aan door het vertellen van de verhalen hoe zwaar de strijd en de verliezen waren van veel mensenlevens.
Dezelfde media besteden ook al jaren aandacht aan oorlogen, die – helaas – iedere dag ergens in de wereld worden gevoerd. Nog steeds worden oorlogen uitgevochten, worden vele vaak onschuldige mensen gedood en zijn tientallen miljoenen mensen ergens in de wereld op de vlucht, hunkerend naar vrijheid.
Vandaag staan we stil en herdenken we de verschrikkingen die miljoenen mensen op de hele wereld te verduren hadden, zodat deze niet slechts jaartallen in geschiedenisboeken worden. We blijven herdenken vanwege de miljoenen onschuldige burgers die vaak onder gruwelijke omstandigheden omkwamen. We blijven herdenken vanwege de oorlogen en terreur die de wereld nog steeds teisteren.
Wat brengt mensen ertoe elkaar naar het leven te staan en daarbij onschuldigen mee te slepen in de dood?
Zoals de verschrikkelijke aanslagen in Christchurch op 2 moskeeën op 15 maart. De brute aanslagen in Sri Lanka op eerste Paasdag zouden hier een vergelding voor zijn. Door het geweld wordt er niet alleen méér gedacht in ‘wij’ en ‘zij’, maar komen groepen mensen ook letterlijk tegenover elkaar te staan.
Je ziet hier hoe dit afschuwelijke geweld, mensen zo angstig en kwaad maakt, dat vreedzaam naast elkaar leven ineens geen vanzelfsprekendheid meer is. We mogen ons afvragen hoe wij in er ons land mee om zouden gaan, als we te maken krijgen met zo’n afschuwelijk geweld en terreur. Lukt het ons dan elkaar in de eerste plaats als mens te blijven zien en niet als de ander?
We hebben het geluk dat we in ons land al bijna 75 jaar in vrijheid kunnen leven. Wel is het na zo’n lange periode steeds moeilijker om te weten wat het is om niet in vrijheid te leven. Vanuit de vrijheid van nu proberen we ons in te leven in de onvrijheid van toen. Zodat we weer beseffen dat we in ons land, uiteraard binnen de regels van de wet, iedere dag weer kunnen doen en laten wat we willen. Dat we in een vrij land leven, over alles en iedereen een mening mogen hebben en zelf bepalen wat goed voor ons is. Dat is een groot goed.
In een land waarin een volk onderdrukt wordt, geen vrijheid van meningsuiting bestaat, zal vrijheid voor heel veel mensen er vooral uitzien als een verlangen. In een vrij land als Nederland, hebben we een aanzienlijk ruimere keuze wat vrijheid voor ons betekent.
In het Oorlogsmuseum in Overloon is tot 18 oktober, de expositie ‘Een Muur van Vrijheid’ te zien.
Kunstenares Angret Meij vroeg honderden mensen wat vrijheid voor hen betekent. De zeer uiteenlopende antwoorden, verwerkte ze in schilderijtjes die de bouwstenen vormen voor een vrijheidsmuur. Deze nodigt uit om na te denken wat vrijheid voor ons persoonlijk betekent.klik hier op de voor de foto's van Een Muur van Vrijheid’
In deze tijd lijkt het soms moeilijk ons te realiseren dat we onze vrijheid niet los kunnen zien van de wereld waarin we leven. De vrijheden van de een, kunnen de onvrijheden van de ander betekenen. Vrijheid schept, hoe tegenstrijdig dit misschien klinkt, ook verplichtingen. Wat betekent onze vrijheid voor die van een ander? Als we ons de vrijheid veroorloven op socialmedia te schelden of anderen weg te zetten als minderwaardig omdat ze een andere mening hebben, is dat nog gebruik maken van ons recht op vrijheid van meningsuiting?
In ons vrije land lijkt het soms alsof we ons steeds minder in de ander kunnen verplaatsen. Dat we alleen maar voor of tegen kunnen zijn, zonder nuancering. En we daarmee feitelijkonverdraagzamer worden.
Echte vrijheid kan er alleen zijn als we de ander ook die vrijheid kunnen bieden. Als we respect voor elkaar hebben, ook als iemand er anders uitziet, anders denkt of gelooft.
Laten we blijven leren uit ons verleden en niet wegkijken, maar in verzet blijven tegen onrecht, mensonwaardig gedrag, discriminatie en terreur. Deze zijn niet van ooit, maar ook van nu.
“Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst”, sprak de Duitse president Von Weizsäcker in 1985, 40 jaar na de oorlog. Deze uitspraak blijft onverminderd waar. We moeten alert blijven, ook in onze vrije democratische samenleving, om te voorkomen dat muren van haat worden opgetrokken tussen mensen.
Laten we in vrijheid kiezen om zelf te voorkomen dat het zaad van de onverdraagzaamheid wordt geplant. Door respect te houden voor elkaar, voor andersdenkenden, andersgelovigen. Dat je in ons land mag zijn wie je bent en niet in de eerste plaats wat je bent.
Laten we onze vrijheid na 75 jaar koesteren en door blijven geven, ook in tijden dat dit niet altijd vanzelf gaat. Juist aan hen voor wie deze het minst vanzelfsprekend is.
Laten we ons blijven verzetten tegen onrecht, haat, angst, respectloosheid, discriminatie en vernedering. Want als wij het niet doen, wie dan?